rytm

Skrócony i uproszczony opis reguł rytmicznych wg Hieronima z Moraw - De Musica 1270

1. Wszystkie nuty są zasadniczo sobie równe i krótkie. Z wyjątkiem opisanych poniżej, które są długie.
2. Pierwsza nuta utworu, jeśli jest jednocześnie nutą finalis i jeśli bezpośrednio za nią nie stoi nuta przedłużona inną regułą. W przeciwnym razie jest krótka jak inne.
3. Druga nuta w każdej sylabie. o ile bezpośrednio za nią nie stoi nuta przedłużona inną regułą.W przeciwnym razie jest krótka jak inne.
4. Dwie ostatnie nuty przed każdą pauzą (divisio):
   1. przedostatnia nuta jest zawsze na 2 miary.
   2. ostatnia nuta jest:
      1. na 2 miary, gdy pauza wypada w środku wyrazu wówczas pauza na 1,
      2. na 3, gdy wypada na końcu wyrazu, wówczas pauza na 2 miary,
      3. na 4 gdy pauza zaznaczona dwoma kreskami (divisio major) wówczas pauza na 3.
5. Pierwsza z 4 nut idąca w dół na jednej sylabie tuż przez pauzą.
6. Pierwsza z 5 nut idąca w dół na jednej sylabie tuż przez pauzą.

Do tego należy dodać zdefiniowaną w innym rozdziale plica longa, czyli dwie nuty w dół na jednej sylabie w odległości co najmniej tercji. Wówczas pierwsza z nich jest zawsze długa na 2 miary, a druga krótka, chyba ze jest jedną z dwóch nut przed pauzą, wtedy jest długa.

Do tego z naszej bieżącej praktyki wykonywania nut z dodaną liquescentia (plika brevis) oznaczoną przy pomocy niewielkiego ogonka lub wąsa, śpiewaną wyłącznie na spółgłosce, wynika że śpiewamy ją zasadniczo na 2 miary, z czego połowę drugiej miary przeznaczamy na właściwą liquescencję, czyli bardzo krótką nutę.

Reguł tych nie stosujemy do hymnów ani sekwencji.